Pochodzenie i użytkowość
Jest to jedna z najstarszych ras na świecie. Źródła podają, że rasa liczy sobie ok. 4000–5000 lat. Jedna z teorii głosi, że owczarek środkowoazjatycki pochodzi od dawnych mastifów azjatyckich[2] i jest protoplastą mastifa tybetańskiego. Inna, że wywodzi się właśnie od niego[1].

Owczarek środkowoazjatycki pochodzi z rejonów Kazachstanu, Turkmenistanu, Kirgistanu, a także Uzbekistanu. Wykorzystywany do pilnowania licznych stad zwierząt hodowlanych, należących do ludów środkowej Azji, współcześnie staje się coraz mniej powszechny. Ma to związek z zanikiem na tamtych terenach typowo pasterskiego stylu życia oraz wypieraniem owczarka środkowoazjatyckiego przez owczarka kaukaskiego, z którym jest blisko spokrewniony[2].

Jest psem odważnym, spokojnym i zrównoważonym. Czujny, potrafi błyskawicznie reagować na potencjalne zagrożenie. Doceniono także jego zdolność do pracy z człowiekiem w służbie np. policyjnej. Wymaga doświadczonego, konsekwentnego szkolenia – w szczególności w zakresie PO.

Występuje wiele odmian tej rasy, zarówno w związku z umaszczeniem, budową czy strukturą włosa. Niezależnie od regionu występowania, pies ten jest przystosowany do trudnych warunków klimatycznych, jak i terenowych środkowej Azji. Na obszarach stepowych, aby uzyskać osobniki szybsze i o lżejszej budowie krzyżuje się owczarki z chartami.

W krajach pochodzenia owczarkom środkowoazjatyckim tradycyjnie obcinano uszy i ogon. Miało to na celu uniknięcie ran w starciu z naturalnym wrogiem. Współcześnie niektóre kraje dopuszczają kopiowanie owczarków w hodowli – w Polsce mimo zakazu kopiowania psów w wystawach mogą uczestniczyć psy z obciętymi uszami i ogonem. W Czechach natomiast dopuszcza się kopiowanie ogona, psy z ciętymi uszami nie mogą być jednak wystawiane.

Pies charakteryzuje się bardzo niskimi tonami szczeku. Odgłosy wydaje rzadko, są jednak głośne i donośne. Może mieszkać poza domem w okresie całego roku, bez problemu znosi temperatury do −25 stopni Celsjusza.

Oczekiwana długość życia psów tej rasy wynosi około 11 lat[2].

Klasyfikacja FCI
W klasyfikacji FCI rasa ta została zaliczona do grupy II – Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła, sekcja 2.2 – Molosy typu górskiego[3]. Nie podlega próbom pracy[1].